An ye kunnafoni sɔrɔ ka fɔ ko binkannikɛlaw binna zandaramaw ni duwanyɛnw dagayɔrɔ kan  Sanankɔrɔ Sebekɔrɔ komini na Kita sɛrɛkili kɔnɔ.

A kɛra alamisa sufɛ, nɛgɛ kanɲɛ 21h waati, binkannikɛlaw nana an ka cɛdenw dagayɔrɔ lamini ka bala ka mugu ci daminɛ fanbɛɛ. Mugukan gannen, an ka cɛdenw ko k’u bɛ boli ka don dugu kɔnɔ, kisɛ ye mɔgɔ fila sɔrɔ olu ni tɔra a la, u ye bolifɛnw jeni, ka minɛ caman tiɲɛ.

Mɔgɔ fila minnu sara olu ye duwanyɛn kelen ani zandarama kelen ye, u ka suturaliw kɛra bi juma u ka denbayaw la Kati ni Bamakɔ.

Ka kɔn suturali ɲɛ, Kita perefɛ Mamadu Jakite, kɔnsɛyi de sɛrɛkili kuntigiba Boli Keyita, ani Kita Mɛri Soriba Sise, olu tara duwawudon kɛ firew sɔmɔgɔw ye jamana ɲɛmɔgɔw tɔgɔ la.

Amadu Babi ye mɔgɔ pologotolen ye, Duwanyɛn ɲɛmɔgɔ don kita. A  y’a jira ko jukɔrɔndonbaaw sera kɛnɛ kan  fo nɛgɛ kanɲɛ 02h waati. A y’a seereya fana ko binkannikɛlaw tun bɛ ka  « Alahu akibaru » fɔ, k’olu ye Amadu kunfa ka cɛdenw ye.

Mali depitekalata tako 1lɔ baaraw kuncɛra bi ni jaabi labanw dili ye jamana fangabulonba fɛ n’o ye kuru kɔnzititisɔnnɛli / cour constotutionnelle ye.

O hukumu kɔnɔ, tako 2nan tɛna ye sɛrɛkili 12 ta la: Kayi sɛrɛkili, Tumutu, Jene, Menaka, Burɛmu, Yelimani, Ɲɔnɔn, Ɲafunke ani Kidali mara sɛrɛkili naani bɛɛ.

Politikitɔn minnu cebɔw kɛra tako kelen ye, olu filɛ: RPM depite 10, URD depite 4, ADP-MALIBA depite 3, ADEMA-PASJ depite 2, SADI depite 1, UM- RDA depite 1, YELEMA depite 1.

Ni nin sɛrɛkili damadɔ bɔra a la, kalata tako 2nan bɛ labɛn jamana fantɔ bɛɛ la.

Araba su ka dugujɛ bi alamisa la, kɛrɛnkɛrɛnnenya la nɛgɛ kanɲɛ 20h waati. Kojugubakɛlaw ye binkanniwale ta ka ji ni kungo lakanabaaw sɛgɛrɛ Sagabara Jɛma sɛrɛkili la kayi.

Polisiw ka kulu kɛrɛnkɛrɛnnen min bɛ wele nansarakan daɲɛ surun na (FƆRISATI / FORSAT), olu ni Ɲɔrɔ di Sahɛli kɛlɛbolo tara dɛmɛ don u ma nɛgɛ kanɲɛ 23h waati. U ye ji ni  kungo lakanabaa cɛ wolɔnwula (7) sɔrɔ yɔrɔ la, nka binkannikɛlaw tun taara.

Mɔgɔ ni man to a la, nka mɔbili kelen jenni na. U nana ni mɔgɔ wolɔnwula in ye Kayi.

Sefawari miliyari 400, gɔfɛrɛnaman b’a fɛ k’o nafolo de kɛ dɛmɛ ye ka ɲɛsi mɔgɔw ma koronawirisi kunbɛli n’a kɛlɛli fɛɛrɛw matarafali ye fɛn bila minnu ka dahirimɛ ɲini na.

Minisiriɲɛmɔgɔ Bubu Sise ye ni laseli kɛ bi wulada in na, ani jamana waribonw ka jɛkuluba ka ɲɔgɔnye hukumu kɔnɔ.

An b’aw ladɔnniya k’ o hukumu kelen kɔnɔ fana, jamana waribonw ka jɛkuluba ye bolo jigi dufa kɔnɔ, ka sefawari miliyɔn 670 ani buruburuni di, gɔfɛrɛnaman k’a yɛrɛ dɛmɛ koronawirisi kɛlɛli la jamana kɔnɔ

Jamanakuntigi Iburahimu Bubakari Keyita y’a tɛgɛnɔ bila dekɛrɛ dɔ la juma tɛmɛnen awirilikalo tile 03 san 2020, min bɛ dugumakalanso ni cɛmancɛkalanso lakɔlikaramɔgɔw ka sosarako dantigɛ kalo la.

Dekɛrɛ in kɔnɔ, a sɛbɛnnen don ko lakɔlikaramɔgɔ minnu jatelen don kategori A fɛ, k’a daminɛ san 2020 zanwuyekalo la, dɔrɔmɛ ba wɔɔrɔ (6.000) bɛna di olu ma sosara ye kalo la. San 2021 zanwuyekalo la, ba fila bɛ fara o kan, k’a kɛ ba seegin (8.000) ye.

N’o bɔra yen, minnu fana bɛ jate kategori B fɛ, olu ta ye dɔrɔmɛ ba naani (4.000) ye kalo la k’a daminɛ san 2020 zanwuyekalo la. Ba fila farakan b’olu fana ta kɛ dɔrɔmɛ ba wɔɔrɔ ye san 2021 zanwuyekalo la.

Min ye kategori C ye, olu ka sosara ye sefawari dalasi ba saba ni kɛmɛ duuru (3.500) ye san 2020 zanwuyekalo la, a bɛ ten, san 2021 zanwuyekalo la, a bɛ kɛ dɔrɔmɛ ba duuru ni kɛmɛ duuru ye (27.500) ye, ni bafila farakan ye.

A b’o cogo kelen na, karamɔgɔ minnu bɛ jate kategori C fɛ, jamanakutigi y’a jira ko dɔrɔmɛ ba saba (3.000) bɛ di olu ma sosara ye k’a daminɛ san 2020 zanwuyekalo la, ba fila bɛ fara o kan san 2021 zanwuyekall la, k’a kɛ dalasi ba duuru (25.000) ye.

Nin dekɛrɛ min talen filɛ, jamanakuntigi ye sɔrɔ ni musakako minisiri, baarako minisiri, mara ni desantaralizasɔn minisiri ani kalanko minisiri, yamaruya u ka dekɛrɛ in waliya.

Lakɔlikaramɔgɔw ka lafasalitɔn ɲɛmɔgɔdankan Adama Fɔnba y’a pereperelatigɛ ko jamanakuntigi ka nin dekɛrɛ in ni san 2016 zanwuyekalo tile 16 sariyasen 39nan waliyali tɛ ɲɔgɔnyɛn sira la. A ko nin farakan ninnu bɛɛ ye gɔfɛrɛnaman ka layidu talenw ye kabini tuma jan, k’u b’a fɛ k’o de waliya. A Ko nka a siga ka bɔ bɛɛ la, min ye sariyasen 39nan waliyali ye, k’o laɲini b’a nɔ na.

Jamanaden caman dabaliya banna nunna depetekalata man bɔ a dɔgɔ kɔrɔ korona banakisɛ yelen an ka jamana kɔnɔ. Taratadon marisikalo tile 24, san 2020 kɛnɛya minisiriso y’a sɛmɛntiya ko korona banakisɛ lakodɔn na Mali kɔnɔ. O kɛlen jamanaden caman y’a miiri ko depetekalata min tun bolodalen don ko k’a bɔ a dɔgɔ kɔrɔ k’a sabu kɛ banakisɛ in mankutujugu ye diɲɛ kɔnɔ. O hukumu kɔnɔ, jamanakuntigi ye laseli kɛ k’a jira ko ka jamadalajɛw dabila ani ka dɔnkɛyɔrɔw ni batokɛyɔrɔw bɛɛ datugu, nka ko kalatataw tɛ bɔ u dɔgɔ kɔrɔ sabula ko demɔkarasi ye jamandenw ka hakɛ sinsinnan ye.

O siratigɛ de la bi dimasi marisi kalo tile 29 san 2020, depekalataw labɛn na jamana fanbɛ, min ye korona banakisɛ canrili ɲɛsiranya ye, saniyawale matarafali fɛɛrɛw sigira senkan wotekɛyɔrɔ bɛɛ la. O n’a ta bɛɛ jamanaden caman y’a jira k’olu tɛ wote k’a sabu kɛ banakisɛ in ɲɛsiranya ye, caman yɛrɛ taara wote nka u sirannen don.

O hukumu kɔnɔ, an wuli la ka se wotekɛyɔrɔ damadɔ la Bamakɔ kɔnɔ, ka kalata lahaalaw dɔn. Sebenikɔrɔ lakɔliso AB la, jamanakuntigi n’a furumuso y’u ka wote kɛ yen. Wotekɛyɔrɔ kuntigi y’a jira ko mɔgɔ 12.017 de ka kan ka kalafili ale ka wotekɛyɔrɔ, olu tilannen don wotekɛbon 25 cɛ, o bon kɛlen – kelennan jama ye mɔgɔ 480 walima 481 ye. Jamanakuntigi wotera bon 14nan kɔnɔ, a furumuso wotera 18nan kɔnɔ. U wotelen kɔfɛ, jamanakuntigi y’a jira ko bana ɲɛsiranya man kan ka kɛ sababu ye ka fiɲɛ bila demɔkarasi la, sabula ko jamanadenw de ka kan k’u kumadaw suwanti n’olu ye wasadenw ye. A ko n’o wati sera, an man kan ka to fɛn wɛrɛ k’o bali. A ye politikitɔnw fo, ka ɲini Ala fɛ Sumayila Sise ɲuman ka segin ka sɔrɔ fɛn t’a la.

An baw ladɔnniya ko, a kɛra lakɔliso AB ye o! a kɛra wotekɛyɔrɔ tɔw ye o! an ye min minnu kɛ, jama fanga tun ka dɔgɔ kosɛbɛ wotekɛ bonw dala.

Siyaka SOGOBA

Jamanakuntigi Iburahimu Bubakari Keyita ni minisiriw ani kɛnɛya minisiriso koɲɛɲinijɛkulu ye lajɛ balalen kɛ ka kɛɲɛ ni araba ye marisikalo tile 17 san 2020 jamana kuntigiso la Kuluba. Lajɛ boli la kumakun kelen min kan, o ye korona banakisɛ kunbɛli fɛɛrɛw ɲinini ye. An bɛ don minna i ko bi, hali n’a banabaatɔ si man lakodɔ jamana kɔnɔ fɔlɔ, a jira la k’a fɔ ko banakisɛ in bɛ munumunu n’ an kɛrɛfɛ jamana caman kɔnɔ. O kɔsɔn an ka kan ka dɔ fara an ka cɛsiri kan halisa banakisɛ in kɛlɛli la, sabula bamanansana dɔ b’a fɔ ko banakunbɛ, o ka wusa ni banafurakɛ ye.

Hakilijagabɔw kɔfɛ, lajɛkɛlaw ye sariya minnu ta olu filɛ:

1-  Ka pankurunsiraw datugu fɔlɔ an ni jamanaw cɛ korona banakisɛ bɛ jamana minnu kɔnɔ, fɔ k’a dan bɔ minɛtapankurunbaw la.

2-  Ka forobakalansow ni kɛnyɛrɛyekalansow ani morikalansow bɛɛ datugu dɔgɔkun saba kɔnɔ.

3-  Ka lajɛrɛ bɛɛ bali fɔlɔ waati kɔnɔ, i n’a fɔ kɔnferansiw, ɲɔgɔnyew, baaradegelajɛw, ɲɔgɔnkunbɛbaw ani jama kulu ka faraɲɔgɔn kan.

4-  Ka jamadalajɛ sugu bɛɛ bali jamana kɔnɔ, i n’a fɔ ɲɛnajɛw ni farikoloɲɛnajɛ kɛnɛw, fo ka se politikikɛnɛw sigili ma. Min ye furusirikɛnɛw ni jɛnajakɛnɛw ani denkundikɛnɛw ye, hali n’olu man ɲɛ kɛ kɔ, a jama hakɛ kana tɛmɛ mɔgɔ bi duuru (50) kan.

5-   Ka dɔnkɛyɔrɔw ni dɔlɔmiyɔrɔw bɛɛ datugu fɔlɔ.

Min ye batolikɛnɛw ye, ko gɔfɛrɛnaman bɛna sigikafɔw boloda ni jamana diinɛɲɛmɔgɔw bɛɛ ye, walasa ka fɛɛrɛ jɔnjɔnw sigi senkan batokɛlaw lakananni kama.

Jamakuntigi ko k’a b’a ɲini jamanadenw fɛ, bɛɛ ka nin sariya kofɔlenw ninnu bato ani ka saniya walew matarafa i n’a fɔ a laɲini na cogo min.

Bana in mankutu kama diɲɛ kɔnɔ, jamanakuntigi Iburahimu Bubakari Keyita ye sefawari miliyari wɔɔrɔ (6,3) hakɛ de labila kɛnɛyatigilamɔgɔw ye korona banakisɛ kɛlɛli kama.

Minisiriɲɛmɔgɔ dɔgɔtɔrɔ Bubu Sise tun bɛ yala la Gabiriyɛli Ture, Opitali di Mali ani banaw kɛlɛli dɛmɛni baarada kɔnɔ jumadon tɛmɛnen. A ka ni yala in kun tun ye ka t’ a ɲɛ da korona banakisɛ kunbɛli fɛɛrɛ tigɛlenw kan nin baarada kofɔlenw kɔnɔ, walasa hali ni banakisɛ in donna jamana kɔnɔ, fɛɛrɛ ka sɔrɔ a la jona k’a silatunun.

O hukumun kɔnɔ, Minisisiriɲɛmɔgɔ y’a ka taama daminɛ banaw kɛlɛli dɛmɛni baarada (CNAM) la. A kunbɛlen kɔfɛ kɛnɛya minisiri Misɛli Hamala Sidibe ni diɲɛ kɛnɛyatɔnba lasigiden Zan Piyɛri Batisiti fɛ, u bila la minisiriɲɛmɔgɔ ɲɛ ka laboratuwari dɔ jira la. O laboratuwari in falen don minɛ ɲanama gɛrɛgɛrɛ la ninnu bɛ banakisɛ cɛjugu bɛɛ sɛgɛgɛsɛ k’a don. O cakɛda kelen kɔnɔ, minisiriɲɛmɔgɔ Bubu Sise y’a ɲɛ da korona banabaatɔw bila yɔrɔ fana kan. O so fana sɛbɛkɔrɔ falen don minɛ ɲanamanw na Ala ni Siniwa jamana ka jɛɲɔgɔnya sababu la, korona banakisɛ kunbɛli siratigɛ la.

An bɛ don minna bi, banakisɛ in man lakodɔn Mali fan si fɔlɔ, nka sow labɛnnen bɛ kɛnɛyasow kɔnɔ walasa ka banabaatɔw kunbɛ, k’u mabɔ jama na, walasa k’u farakɛ.

O tɛmɛnen kɔ, Minisiriɲɛmɔgɔ y’a kun da Gabiriyɛli Ture kan, a selen yen, a fɔlɔ la k’a ɲɛ da yen laboratuwari fana kan, o fana falen bɛ minɛ ɲanamaw ni dɔgɔtɔrɔ jolen gɛrɛgɛrɛ la. O bɔlen kɔ yen, a y’a ɲɛ da ɲininikɛlaw ka sanfɛkalaso fana na furako siratigɛ la, kasɔrɔ k’a kuncɛ ni barosigi ye Gabiriyɛli Ture baarakɛlaw fɛ. O hakili falenfalen kɔnɔ, Minisiriɲɛmɔgɔ Bubu Sise y’a dɔn ko dɔgɔtɔrɔw ni ɲininikɛlaw cɛsirilen don kosɛbɛ bana in kunbɛli kama.

A bɔlen Gabiriyɛli Ture la, Bubu Sise n’a taamaɲɔgɔnw y’u kun da Opitali di Mali kan bajoliba kininfɛbolo la bamakɔ komini duurunan kɔnɔ. O cakɛda fana na, minisiriɲɛmɔgɔ y’o kɔlɔsili kelen kɛ baarakɛlaw ka cɛsiri ni minɛko siratigɛ la. Ka fara o kan, Minisiriɲɛmɔgɔ y’a ɲini jamanadenw fɛ u ka saniya wale ɲumanw matarafa walasa ka baara nɔgɔya kɛnɛyatigilamɔgɔw bolo.

Siyaka SOGOBA

Fiɲɛ cita barika bɛna bonyan sini jamana kɔrɔnfɛmarabolow la, min bɛ kɛ sabu ye ka yeli fanga dɔgɔya dɔɔni. Min ye jamana woroduguyanfan ye, kabanɔgɔ bɛna kɛ sankolo la, min bɛ kɛ sababu ye ka funtɛni fanga dɔkɔya hakɛ la.

Sɔgɔmadayanfa walima sufɛyanfan fɛ, sanjiko bɛ se ka y’a la jamana marabolo damadɔ la, i n’a fɔ, Kulukɔrɔ, Segu, Moti, Tumutu ani Bamakɔ.

Yeli fanga bɛna dɔkɔya kosɛbɛ Gawo ni Kiadali marabolow la k’a sabu kɛ Gɔngɔngulo ye; Moti, Tumutu ani Tawudeni ta bɛ kɛ hakɛ la, nk’ a tɛna juguya jamana fantɔw la kosɛbɛ. Sini funtɛni fanga bɛna bonyan ni bi ta ye dɔɔni.

Goniyahakɛw bolodacogo filɛ jamana kɔnɔ sini:

Mara              Goniyahakɛ fɛgɛmanw    Goniyahakɛ kunbabaw

Kayi                     21°c                   41°c

Kulukɔrɔ                 22°c                   40°c

Sikaso                   21°c                   40°c

Segu                    22°c                   39°c

Moti                     24°c                   38°c

Tumutu                  20°c                   36°c

Gawo                   22°c                    37°c

Kidali                   19°c                    31°c

Manaka                 19°c                    32°c

Tawudeni               16°c                     32°c

Bamakɔ n’a lamini       22°c                     39°c

Kibaru ye Mali kanw kunnafonisɛbɛnw baarada ye, AMAPU bolofara dɔ don, a sigira senkan jamana marabaaw fɛ kabini san 1972, walasa ka fasokanw don ba la. An bɛ don minna i ko bi, a bɛ kunnafonisɛbɛn bɔ kan saba la. Cakɛda dayɛlɛ la ni bamanankan fɔlɔ ye, a kunnafonisɛbɛn bɛ wele « Kibaru »; san 11 o kɔfɛ, fulakan faral’ a kan san 1983, a kunnafonisɛbɛn tɔgɔ ye « Kabaaru » ye; marakan de kɛra a sabanan ye, o kunnafonisɛbɛn bɔli daminɛ na san 1989, a bɛ wele « Xibaare ». O hukumu kɔnɔ san 1972 marisikalo tile 10, kibaru nimɔrɔ fɔlɔ bɔra, K’a t’o don ka se bi marisikalo tile 10 san 2020 ma, kibaru ye san 48 ɲanamaya sɔrɔ.

O furancɛ kɔnɔ, yɛlɛma caman donna kunnafonisɛbɛnw bɔcogo l’a ɲɛ hakɛ, bɔta hakɛ, sɔngɔko ani sɛbɛn yɛrɛ cogoya la. O faamuyali sirasurun ye min ye; san1972 kibaru 5.000 de tun bɛ bɔ kalo o kalo ɲɛ 4 kan, san 1982 kibaru 8.000 de tun bɛ bɔ kalo o kalo ɲɛ 8 kan; san 2000 y’a sɔrɔ kibaru bɔta ye 16.000 ye ɲɛ 12 kan kalo la. An bɛ don min na i n’a fɔ bi kibaru ɲɛ hakɛ ye 8 ye, nka caman bɔra a bɔta hakɛ la k’o sababu kɛ dɛmɛbaa caman y’u bolo bɔ kibaru kɔrɔ i n’a fɔ INƐSIKO ni SƐMUDETE, k’a to jamana dɔrɔn ka dɛmɛ ma, o gɛlɛya bɛ kibaru kan bi kosɛbɛ. Min y’a sɔngɔko ye, san 1972 kibaru sɔngɔ tun ye dɔrɔmɛ 4 ye, a bɔr’ o la ka kɛ dɔrɔmɛ 15 ye, bi a bɛ dɔrɔmɛ 35 la, bakurubasanni ye dɔrɔmɛ 400 ye Mali la, min ye kɔkansanni ye, Afiriki kɔnɔ kibaru bakurubasanni ye dɔrɔmɛ 800 ye; a sɔngɔ ye dɔrɔmɛ 1.400 ye diɲɛ fantɔw la san kɔnɔ.

A b’o cogo la, Kabaaru ni Xibaare fana ye yɛlɛmako caman kɛ bɔta hakɛ ni sɛbɛnw cogoya la, nk’ olu ɲɛ hakɛ furadama ye ɲɛ 4 ye. Min y’u sɔngɔko ye, u ni kibaru bɛɛ sɔngɔ ye kelen ye. U fila bɛɛ dayɛlɛ la ni kunnafonisɛbɛn ba kelen – kelen (1.000) ye kalo la, san 2000 y’a sɔrɔ u bɛ ba fila – fila la (2.000) kalo la. Min y’a sɛbɛn cogoya ye, u saba bɛɛ tun bɛ bɔ sɛbɛn hakɛlamanw de kan fɔlɔ, nk’ o yɛlɛma na sisan ka kɛ sɛbɛnkunbaba ye.

O tɛmɛnen kɔ, an b’aw ladɔnniya k’an bɛ don min na i ko bi, Kibaru bɛ nimɔrɔ 576 la, Kabaaru o bɛ nimɔrɔ 408 la, Xibaare bɛ nimɔrɔ 377 la. K’a fara nin bɛɛ kan Kibaru bɛ bɔlɔ ni ɛntɛrinɛti kan sisan. O bɔlen kɔ yen, a ka Yucibu / Youtube jabarani fana bɛ yen, an ka jaduman bɛɛ bɛ sɔr’ o kan.

Siyaka SOGOBA