Kibaru ye Mali kanw kunnafonisɛbɛnw baarada ye, AMAPU bolofara dɔ don, a sigira senkan jamana marabaaw fɛ kabini san 1972, walasa ka fasokanw don ba la. An bɛ don minna i ko bi, a bɛ kunnafonisɛbɛn bɔ kan saba la. Cakɛda dayɛlɛ la ni bamanankan fɔlɔ ye, a kunnafonisɛbɛn bɛ wele « Kibaru »; san 11 o kɔfɛ, fulakan faral’ a kan san 1983, a kunnafonisɛbɛn tɔgɔ ye « Kabaaru » ye; marakan de kɛra a sabanan ye, o kunnafonisɛbɛn bɔli daminɛ na san 1989, a bɛ wele « Xibaare ». O hukumu kɔnɔ san 1972 marisikalo tile 10, kibaru nimɔrɔ fɔlɔ bɔra, K’a t’o don ka se bi marisikalo tile 10 san 2020 ma, kibaru ye san 48 ɲanamaya sɔrɔ.
O furancɛ kɔnɔ, yɛlɛma caman donna kunnafonisɛbɛnw bɔcogo l’a ɲɛ hakɛ, bɔta hakɛ, sɔngɔko ani sɛbɛn yɛrɛ cogoya la. O faamuyali sirasurun ye min ye; san1972 kibaru 5.000 de tun bɛ bɔ kalo o kalo ɲɛ 4 kan, san 1982 kibaru 8.000 de tun bɛ bɔ kalo o kalo ɲɛ 8 kan; san 2000 y’a sɔrɔ kibaru bɔta ye 16.000 ye ɲɛ 12 kan kalo la. An bɛ don min na i n’a fɔ bi kibaru ɲɛ hakɛ ye 8 ye, nka caman bɔra a bɔta hakɛ la k’o sababu kɛ dɛmɛbaa caman y’u bolo bɔ kibaru kɔrɔ i n’a fɔ INƐSIKO ni SƐMUDETE, k’a to jamana dɔrɔn ka dɛmɛ ma, o gɛlɛya bɛ kibaru kan bi kosɛbɛ. Min y’a sɔngɔko ye, san 1972 kibaru sɔngɔ tun ye dɔrɔmɛ 4 ye, a bɔr’ o la ka kɛ dɔrɔmɛ 15 ye, bi a bɛ dɔrɔmɛ 35 la, bakurubasanni ye dɔrɔmɛ 400 ye Mali la, min ye kɔkansanni ye, Afiriki kɔnɔ kibaru bakurubasanni ye dɔrɔmɛ 800 ye; a sɔngɔ ye dɔrɔmɛ 1.400 ye diɲɛ fantɔw la san kɔnɔ.
A b’o cogo la, Kabaaru ni Xibaare fana ye yɛlɛmako caman kɛ bɔta hakɛ ni sɛbɛnw cogoya la, nk’ olu ɲɛ hakɛ furadama ye ɲɛ 4 ye. Min y’u sɔngɔko ye, u ni kibaru bɛɛ sɔngɔ ye kelen ye. U fila bɛɛ dayɛlɛ la ni kunnafonisɛbɛn ba kelen – kelen (1.000) ye kalo la, san 2000 y’a sɔrɔ u bɛ ba fila – fila la (2.000) kalo la. Min y’a sɛbɛn cogoya ye, u saba bɛɛ tun bɛ bɔ sɛbɛn hakɛlamanw de kan fɔlɔ, nk’ o yɛlɛma na sisan ka kɛ sɛbɛnkunbaba ye.
O tɛmɛnen kɔ, an b’aw ladɔnniya k’an bɛ don min na i ko bi, Kibaru bɛ nimɔrɔ 576 la, Kabaaru o bɛ nimɔrɔ 408 la, Xibaare bɛ nimɔrɔ 377 la. K’a fara nin bɛɛ kan Kibaru bɛ bɔlɔ ni ɛntɛrinɛti kan sisan. O bɔlen kɔ yen, a ka Yucibu / Youtube jabarani fana bɛ yen, an ka jaduman bɛɛ bɛ sɔr’ o kan.
Siyaka SOGOBA
